Fotografia boli, czyli mały przegląd twórczości A.J. Lecha

Fotografia boli. Małe posepiowane prosektoria. W łóżku, w autobusie i przy MOJE

czytam Krishnamurtiego „Szkołę zrozumienia”. Staram się […]

Andrzej Jerzy Lech, fragment listu do Roberto Michela

Dokument fotograficzny pojmowany jako zjawisko artystyczne, czy nawet kulturowe rozwija się płynnie i dynamicznie już od lat, aczkolwiek w świadomości fotograficznej nadal zakorzeniony jest przede wszystkim jego aspekt rzemieślniczy. Kładziony jest bowiem nacisk na wskazanie kwestii społecznych, życia poszczególnych grup, sposobów reagowania, czy umiejscowienia jednostki w szerszym ujęciu społecznym, a nawet oddania określonej obyczajowości w sposób jak najbardziej rzetelny i prawdziwy. Współcześnie koncepcje estetyczne i artystyczne coraz intensywniej przenikają w świat fotografii dokumentalnej, która była do niedawna kojarzona jedynie z rzemiosłem, którego podstawową funkcją miało być jedynie szczere ukazanie rzeczywistości. Artystą, który bez wątpienia podąża drogą połączenia sztuki, estetyki obrazowania i dokumentu w spójną całość, jest Andrzej Jerzy Lech.

Kolekcja Wrzesińska 2011 jest projektem zrealizowanym na prośbę burmistrza miasta Wrześni Tomasza Kałużnego, którego celem było stworzenie wyjątkowych pamiątek miasta i jego mieszkańców. Jednym z artystów zaproszonym do realizacji koncepcji utrwalenia mieszkańców w ich przestrzeni miejskiej był znany fotograf dokumentalista Andrzej Jerzy Lech. Artysta podszedł do tematu w sposób niebagatelny, poddał bowiem interpretacji aspekt społeczny jednostek w ich przestrzeni miejskiej oraz przedstawił ogólną panoramę mieszkańców Wrześni i okolicznych miejscowości. Autor zdjęć uchwycił na swych panoramicznych fotografiach całą gamę osób, które dokładnie opisał nie tylko za pomocą obrazowania, ale także słów wskazując nam ich sylwetki, zajęcia, pasje i ważniejsze daty. Bohaterzy Andrzeja Jerzego Lecha tworzą wspaniałą mozaikę osobowości, które zostały określone również przez otoczenie w jakim zostali sfotografowani. Każdy kadr opowiada swoistą historię nie tylko ludzi, ale również miejsc, które przez lata wywierały wpływ na nich. Oglądając prace artysty można poczuć się niczym podglądacz mający okazję podejrzeć wyjątkowy świat, który bez trudu poddaje się interpretacji na podstawie ujętej w spójną całość przestrzeni miejskiej i postaci bohaterów. Oglądając natomiast zaklęte w fotografiach osoby odnosi się wrażenie, że ich znamy, że patrzymy na ich prywatne pamiątkowe zdjęcia. Dystans między odbiorcą zdjęć a samym tematem zostaje zatarty, pozwalając zagłębić się w esencję życia społecznego, relacji interpersonalnych i znaczenie samej przestrzeni. Odnajdziemy tu ideę opartą na docenieniu całości, jaką tworzą ludzie i ich własna przestrzeń.

Kolekcja Wrzesińska 2011, to szczególny dokument fotograficzny o charakterze pamiątkowym. Projekt ten przypomina dziennik fotograficzny, który został ujęty w ramach artystycznych i estetycznych za sprawą wykorzystanych przez artystę technik fotograficznych. Fotograf wykorzystał światło zastane malując nim niczym znakomity malarz obraz pełen prawdy o rzeczywistości i przy tym podkreślając światłem istotę przedstawień. Fotografie zostały wykonane wielkoformatowym aparatem z XIX wieku. Przedstawiają zbiorowe portrety, które doskonale dają świadectwo relacji i związków społecznych, a przede wszystkim ich wielowątkowości. Tematy społeczne trudno jest uchwycić w sposób unikalny i autentyczny, aczkolwiek Andrzejowi Jerzemu Lechowi udało się to perfekcyjnie. Z popularnych motywów i wątków życia społecznego wydobył obraz niepowtarzalny i będący esencją istoty tematu powierzonego mu przez burmistrza Wrześni. Panoramiczny cykl wrzesiński jest wyjątkowym portretem grupowym opartym na próbie wydobycia charakteru miasta i jego mieszkańców. Artysta posługując się starą formą dokumentu fotograficznego (która stała się jego cechą charakterystyczną) obrazuje rzeczywistość w sposób poetycki i pełen refleksji. Wykorzystując subtelny balans bieli oraz sepiowanie artysta tworzy obrazy dokumentalne, których klimat i przekaz oddziałują na oglądających w sposób unikatowy za sprawą artystycznego nacechowania. Sepiowanie i delikatne kontrasty cechują niniejszą kolekcję podkreślając przy tym jej klimat i przekaz. Fotografie artysty są świadectwem, iż za pomocą sztuki fotograficznej można w najbardziej wiarygodny sposób oddać rzeczywistość, esencję miejsc i istnień, mimo że są one łatwymi materiałami do manipulacji dzięki współcześnie wykorzystywanym technikom cyfrowym. Artysta jednak się od nich odcina, podkreślając tym samym znaczenie i magię zaklętą w technikach tradycyjnych. Dostrzegalne jest tu więc założenie postulatu teoretycznego, że fotografia będąca zapisem optyczno-chemicznym, a nie cyfrowym ma wysokie znaczenie dokumentalne i artystyczne, gdyż zarejestrowany obraz posiada wtenczas specyficzny wyraz estetyczny, a nawet filozoficzny. Autor nacechował swoje fotografie swoistą wizją estetyczną, w której czas i miejsce przenikają się wzajemnie podkreślając swoje zależności.

Andrzej Jerzy Lech urodził się we Wrocławiu w 1955 roku. Artysta na stałe mieszka jednak w New Jersey w USA. Studiował w Czechach na Wydziale Fotografii Artystycznej Konserwatorium Sztuki w Ostrawie. Jego prace można oglądać w stałych zbiorach m.in.: w Muzeum Sztuki w Łodzi, Muzeum Narodowym w Gdańsku,  Śląskiej Kolekcji Sztuki Współczesnej w Katowicach. Andrzej Jerzy Lech od 2000 roku jest członkiem ZPAF.

Recenzja ukazała się w magazynie Dryft